Dörd nəfərlik üçtərəfli görüş: Aİ və ABŞ Ermənistana yüz milyonlar verir, amma təhlükəsizlik vəd etmir...

Müəllif: Vladimir Solovyev
Kommersant.ru

Tərəflər əməkdaşlığı davam etdirmək və inkişaf etdirmək barədə razılığa gəliblər. Brüssel və Vaşinqton Ermənistana müvafiq olaraq 270 milyon avro və 65 milyon dollar verəcəklərini vəd ediblər. Bununla belə, əməkdaşlıq sahələri arasında təhlükəsizlik məsələsi qeyd olunmayıb ki, bu da qonşu Azərbaycanla davamlı sülhün olmadığı halda Ermənistan üçün əsas məsələdir. Moskva, Bakı və Ankara bildiriblər ki, bu cür görüşlər regiona sabitlik qatmır.

Görüşün üçtərəfli olduğu elan edilib, lakin orada dörd nəfər iştirak edib - Nikol Paşinyan, Entoni Blinken və Ursula fon der Leyendən sonra dördüncü şəxs Avropa diplomatiyasının rəhbəri Cosep Borrell idi. Dörd iştirakçı var, amma hələ də üç tərəf mövcuddur.

"Bugünkü yüksək səviyyəli dialoq Ermənistanın Amerika Birləşmiş Ştatları və Avropa İttifaqı ilə tərəfdaşlığının genişləndirilməsi deməkdir", deyə Paşinyan danışıqların əvvəlində deyib. Ursula fon der Leyen Ermənistana sərmayə qoyacağını vəd edib ki, "Ermənistanın iqtisadiyyatı və cəmiyyəti daha güclü və sarsıntılara daha davamlı olsun" və Qarabağ qaçqınlarına kömək ediləcək. "Biz onları dəstəkləmək üçün 30 milyon avrodan çox vəsait ayırmışıq və daha çox iş görməyə hazırıq", deyə o əlavə edib.

Ermənistanın baş nazirinin saytında yer alan Borrelin sözlərinə görə, "Aİ Ermənistan üçün müsbət gündəm hazırlamaq və Birləşmiş Ştatlarla birləşərək suverenlik, demokratiya və davamlılığa güclü sadiqlik nümayiş etdirmək istəyir".

Entoni Blinken öz növbəsində deyib: "Biz burada erməni xalqının demokratik, firavan gələcəyinə və daha inteqrasiya olunmuş və sülhsevər Cənubi Qafqaz regionuna transatlantik dəstəyi bir daha təsdiq etmək üçün toplaşmışıq".

Dörd nəfərdən ibarət üçtərəfli formatda keçirilən müzakirənin nəticəsi olaraq Avropa İttifaqı, ABŞ və Ermənistanın "siyasi islahatlar, iqtisadi inkişaf və humanitar yardım kimi əsas sahələr də daxil olmaqla əməkdaşlığı genişləndirmək məqsədi daşıdığı" bildirildi. "Biz mobillik, idarəetmə, hüquq-mühafizə, ticarət, rabitə, kənd təsərrüfatı, enerji və texnologiya kimi sahələrdə tərəfdaşlığımızı genişləndirməyə çalışacağıq. Bu əsas sahələri dəstəkləmək üçün Avropa İttifaqı və ABŞ Ermənistanla daha sıx əməkdaşlıq etməyi planlaşdırır", danışıqların yekunlarına dair press-relizdə deyilir.

Bəyanat çox ümumidir. Maraqlıdır ki, Ermənistanla təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlığın eyhamı belə yoxdur, bu ölkənin açıq-aşkar problemləri var - ilk növbədə qonşu Azərbaycanla davamlı sülhün olmaması səbəbindən. Bununla belə, görüşün nəticələrində iki rəqəm şəklində bəzi konkretliklər də var idi. Birləşmiş Ştatlar Ermənistana 65 milyon dollar yardım ayıracaq, Brüssel isə "yeni Ermənistan-Aİ tərəfdaşlığı gündəmini gücləndirmək üçün" 2024-2027-ci illər üçün 270 milyon avro ayıracaq.

Maraqlıdır ki, Aİ-ABŞ-Ermənistan görüşü ərəfəsində Entoni Blinken, daha sonra Ursula fon der Leyen Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə zəng edib. Amma Brüssel görüşü ilə bağlı Bakıdan verilən şərhlərə əsasən, bu çağırışların heç bir təsiri olmayıb. Hər halda, üçtərəfli görüş günü cənab Əliyev bildirdi ki, Cənubi Qafqazda proseslər çox təhlükəli istiqamətdə inkişaf edir. İlham Əliyev Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin keçmiş rəhbəri, indi isə millət vəkili Mövlud Çavuşoğlu ilə görüşündə Brüssel görüşünə münasibət bildirib.

Prezidentin saytında yer alan Azərbaycan liderinin sözlərinə görə, bu format Cənubi Qafqaz üçün daha bir təhlükə mənbəyi yaradır. "Son günlər həm ABŞ-ın, həm də Avropa İttifaqının yüksək rütbəli rəsmiləri onların təşəbbüsü ilə baş tutan telefon danışıqları zamanı bu görüşün Azərbaycana qarşı yönəlmədiyinə bizi inandırmağa çalışdılar. Lakin bunun Azərbaycana və Cənubi Qafqazda əməkdaşlığa qarşı yönəldiyini bilirik. Bu, ayırıcı xətlər yaratmaq və ölkəmizi təcrid etmək məqsədini güdür", deyə İlham Əliyev kəskin şəkildə bildirib.

Aprelin 5-də Ankara da öz sözünü dedi. Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinin bəyanatında qeyd olunur ki, Azərbaycan istisna olmaqla, Aİ və ABŞ-ın təşəbbüsü dünyaya xidmət etməkdənsə, Cənubi Qafqazı geosiyasi rəqabət zonasına çevirməyə yol açacaq. "Üçüncü tərəflərin, xüsusilə də regiondankənar aktorların ədalətli və qərəzsiz yanaşmaya riayət etmələri və prosesə zərər vurmaqdan ehtiyatla çəkinmələri vacibdir", deyə Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi qeyd edib.

Artıq aprelin 5-i axşam saatlarında Ermənistan və Azərbaycan tərəfləri sərhəddə atışmaların baş verdiyini bildiriblər. Hər bir tərəf, adətən olduğu kimi, öz qonşusunu təxribatda ittiham edirdi.

Brüsseldə keçirilən görüşdən təkcə Azərbaycan və Türkiyə narazılıq ifadə etmədi. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinin rəsmi nümayəndəsi Mariya Zaxarova aprelin 3-də keçirdiyi brifinqdə Nikol Paşinyanın səfərini əvvəlcədən şərh edib: "Təəssüf ki, İrəvan bu cür hadisələrin anti-Rusiya yönümlü olmasına, regionun əksər ölkələrinin maraqlarına qarşı yönəldilməsinə, eləcə də Cənubi Qafqazda sülh və sabitliyin əldə edilməsi məqsədlərinə uyğun gəlməməsinə inadla məhəl qoymur. Ən əsası isə indi İrəvana "hər şey" vəd edənlərin bunu əvvəllər haradasa həyata keçirmələrinə dair nümunələrin olmamasıdır. Onlar sadəcə mövcud deyillər".

Ermənistanın Tətbiqi Siyasi Araşdırmalar İnstitutunun elmi işçisi Sergey Melkonyan hesab edir ki, üçtərəfli görüş İrəvana heç bir xüsusi bonus gətirməyib. Onun sözlərinə görə, Paşinyan vətənə maliyyə vəsaiti ilə qayıtdı, lakin heç bir milyarddan söhbət getmir. Ekspert hesab edir ki, Nikol Paşinyanın vəzifəsi Ermənistanın Avropa istəkləri ilə bağlı bəyanatların sadəcə söz olmadığını sübut etmək və yerli istehlakçıya göstərməkdir.

"Daxili auditoriyaya göstərmək istəyir ki, onun keçdiyi kurs mif deyil. Həm də Qərbdə siyasi mövqe nümayiş etdirmək ki, Aİ, ABŞ və NATO ilə danışıqlara hazır olmaqla, KTMT-nin fəaliyyətində və Rusiya ilə ikitərəfli münasibətlərdə iştirak etməyəcək".

Eyni zamanda ekspert qeyd edib ki, davam edən geri çəkilmənin ciddi xərcləri var. "Geri dönmə perspektivlərini qiymətləndirmək üçün nə baş verdiyini başa düşməlisiniz. Bunun əksi Ermənistan ərazisinin azalması ilə əlaqələndirilir. Yəni, indiyə qədər fəsadlar fəlakətlidir. Ölkə qısa müddətdə müharibə intizarında yaşayır. Rusiya Ermənistanın ehtiyac duyduğu təhlükəsizlik təminatçısı ola bilməz və o, yeni provayderlər əldə etmək üçün geri dönüş edir. Amma belə çıxır ki, artan təhlükəsizlik deyil, təhlükədir".

Poliqon.info